Yüzlerce yıllık fikri değiştiren araştırma: Sadece seçkinler kullanmıyormuş!

Veritabanları ve elektronik tablolardan önce, insanlar bilgileri takip etmek için başka yollar bulmak zorundaydı. İlginç kayıt tutma sistemlerinden biri, insan saçından yapılmış ve üzerine ondalık sayıları gösteren düğümlerle tutturulmuş ek iplerin asıldığı khipu’ydu. Bu khipu’lar, Güney Amerika’nın batısındaki İnka İmparatorluğu’nun seçkin bireyleri arasında yaygındı.

Yerli tarihçi Felipe Guaman Poma de Ayala‘nın kadınların da khipu yaptığını iddia etmesine rağmen, bu iddia bir varsayım olarak kaldı. Ancak 19. ve 20. yüzyıllarda, hacienda işçileri ve köylüleri gibi daha düşük statülü bireylerin de khipu yaptığı biliniyordu.

Yakın zamana kadar khipuları kimin yaptığını gösteren çok az doğrudan kanıt vardı; ancak khipuya eklenen insan saçının bir “imza” işlevi gördüğü ve khipuyu kullanan kişinin onu yapan kişi olduğunu gösterdiği biliniyordu. Bu nedenle araştırmacılar, bir khipudaki saçın seçkin bir erkeğe ait olmasını beklerlerdi. Ancak araştırmacılar yakın zamanda bir khipuyu test ettiklerinde, böyle bir bulguya rastlamadılar.

Science Advances dergisinde yayımlanan araştırma için bir grup araştırmacı, radyokarbon tarihleme ve izotop oranı kütle spektrometrisi kullanarak Geç Ufuk Dönemi İnka tarzı bir khipuyu analiz ederek saç örneğindeki karbon, nitrojen ve kükürt oranlarını ölçtüler ve bu sayede bu kişinin ne zaman ve nerede yaşadığı ve beslenme şeklinin ne olduğu hakkında ipuçları elde ettiler.

Bulunan veriler ise bu kişinin, düşük hayat şartlarında yaşayan biri olduğunu ortaya çıkardı. Bu kişinin çoğunlukla yumru kök ve yeşilliklerden oluşan bir beslenme düzenine sahip olduğu anlaşıldı. Yani daha çok et ve mısır ağırlıklı bir beslenme düzenine sahip olan İnka elitlerinden biri değildi. İncelenen saçın sahibinin beslenme düzeni, dönemin sıradan insanlarının beslenme düzenine çok daha uygundu.

Dolayısıyla artık Inka toplumlarında khipu’nun sanılandan çok daha yaygın bir araç olduğu genel bir kabul görecek gibi görünüyor.

Related Posts

GPT-5 felakete mi dönüştü?

Kullanıcılar GPT-5’in halüsinasyon görmeye ve tehlikeli yanıtlar vermeye devam ettiğini söylüyor.

Tesla, süper bilgisayar projesi Dojo’yu sonlandırdığını açıkladı

Elon Musk’ın şirketi Tesla’nın bir süredir geliştirdiği süper bilgisayar projesi Dojo iptal edildi.

Milyonlarca bilgisayar için geri sayım başladı: Neler yapabilirsiniz?

Bilgisayarınızın kalbi sayılan işletim sistemi, artık güvenlik duvarınızdan farksız. Ne yazık ki, dünya genelinde milyonlarca kullanıcının tercih ettiği Windows 10 için destek süreci sona eriyor. Teknoloji devi Microsoft, 14 Ekim 2025 tarihini işaret …

Musk’tan Korkutan İtiraf: “Yapay zeka benim işimi de alacak! Hiçbir meslek güvende değil!”

Elon Musk, yapay zekanın yalnızca mavi yaka değil, CEO’lardan doktorlara kadar tüm meslekleri ortadan kaldıracağını söyledi. Uzmanlar, bu dönüşümün çoktan başladığını ve yalnızca 2024’te on binlerce kişinin işsiz kaldığını hatırlatıyor.

Bu haftaya damga vuran yapay zeka araçları!

Piyasaya sunulan ya da geliştirildiği duyurulan yapay zeka servisleri her hafta bizleri şaşırtmaya devam ediyor. Haftanın en dikkat çekenlerini sizler için bir araya getirdik.

En az sevilen elektrikli otomobil markası belli oldu

İnsanların elektrikli araçlarda hangi markayı seçtiğini anlamak için yapılan bir ankette Tesla, 19 marka arasında sonuncu oldu.