Dünya, her 24 saatte kendi ekseninde bir tam dönüş yaparak batıdan doğuya doğru hareket ediyor. Bu dönüş, Güneş’in doğudan doğup batıdan batmasına neden oluyor, aynı zamanda geceleri gökyüzünde hareket eden yıldızları da gözlemlememize olanak tanıyor. Dünya’nın neden döndüğü ve bu dönüş durursa ne olacağı ise, gökbilimcilerin merak ettiği önemli sorular arasında yer alıyor.
Dünya’nın dönüşü, Kuzey Kutbu ile Güney Kutbu arasında bulunan dönme ekseni olarak bilinen hayali bir çizgi etrafında gerçekleşiyor. Bu eksen, Kuzey Yarımküre’de parlak bir yıldız olan Polaris’i işaret ediyor. Ancak Dünya’nın dönüşünün arkasındaki temel sebepleri anlamak için, Güneş Sistemi’ndeki diğer gök cisimlerine de göz atmak gerekiyor.
Güneş Sistemi’nde her şey dönüyor
Güneş Sistemi’ndeki her cisim, bir şekilde dönme hareketi yapar. Örneğin, Güneş kendisi de döner ve bu dönüş yaklaşık 27 gün sürer.
Güneş Sistemi’nin oluşumuna dair ipuçlarını, yeni doğan bir yıldıza bakarak bulabiliriz. Beta Pictoris adlı genç bir yıldız, çevresindeki toz ve gaz diskiyle dikkat çekiyor. Bu disk, yıldızın doğumundan kalan materyallerden oluşur ve gezegenlerin oluşumunun başlangıcını simgeler. Yıldızlar, çevrelerindeki gaz ve toz bulutlarından doğar. Yerçekimi, bu bulutların bir araya gelmesini ve dönmesini sağlar. Yeni bir yıldız oluştuğunda, bu gaz ve toz diski, yıldızın etrafında dönmeye devam eder.
Bu dönme hareketi, tıpkı güneş sistemimizde olduğu gibi tüm gezegenlerin hareketlerini yönlendirir. Gökbilimciler, sistemimizin ilk yıllarında Beta Pictoris’e benzer bir yapıdan geçtiğini düşünüyor. Yıldız ve çevresindeki gaz ve toz, aynı yönde döner ve bu hareket gezegenlerin ve diğer gök cisimlerinin oluşumuna zemin hazırlar.
Dünya dönmeseydi ne olurdu?
Dünya’nın dönüşü, yaşam için kritik öneme sahip. Dönme hareketi, gündüz ve geceyi oluşturarak sıcaklıkların dengelenmesine yardımcı olur. Örneğin, Merkür’ün dönüşü çok yavaş olduğu için, gündüz sıcaklıkları 430 santigrat dereceye kadar çıkabilirken, geceleri -173 santigrat dereceye kadar düşer. Dünya’daki okyanus gelgitleri de gezegenin dönüşüne bağlıdır; suyun hareketi, denizlerin karaya çıkışı ve hayatın evrimi için önemli bir rol oynar.
Dünya’nın dönüşünün, Güneş Sistemi’nin oluşumuna dayandığı ve gezegenlerin hareketinin başlangıçtan itibaren dönüş yönünün “içselleştirildiği” düşünülmektedir. Ancak, gezegenlerin dönüş hızları ve yönlerinin zaman içinde nasıl değiştiği, bilim insanları tarafından halen araştırılan bir konu olmaya devam ediyor.
Güneş Sistemi’ndeki diğer gezegenlerin yanı sıra, uzak galaksilerde keşfedilen 5.000’den fazla gezegen de dikkatle inceleniyor. Gelecekteki gökbilimsel keşifler, bu soruları daha derinlemesine anlamamıza yardımcı olacak.
