“`html

Orta Doğu’da Gelişen Tehlikeli Gerilim: İran-İsrail İlişkileri

Orta Doğu, şu an tarihin en kritik dönemlerinden birinde yer almakta. İsrail’in, İran’a yönelik gerçekleştirdiği geniş kapsamlı hava saldırısı, bölgedeki güç dengelerini köklü bir biçimde değiştirebilme potansiyelini barındırıyor.

Bu saldırı, İran’ın uzun yıllardır sürdürdüğü ‘önleyici strateji’nin en büyük ve doğrudan uygulamaları arasında değerlendiriliyor. Ancak bu sefer, karşı karşıya olunan durum yalnızca teknik hedeflere yönelen sınırlı bir müdahale değil; İran’ın üst düzey askeri yönetimini hedef alan bir harekât niteliğinde…

HAMANEY: “İSRAİL, BU SALDIRININ BEDELİNİ AĞIR ÖDEYECEK”
İran’ın lideri Ali Hamaney, bu saldırının hemen ardından yaptığı açıklamalarda, İsrail’in “kırmızı çizgiyi aştığını” ifade ederek, buna kararlı ve caydırıcı bir karşılık verileceğini belirtti. İngiliz yayını The Times’a göre, İran bu saldırılara beş farklı şekilde yanıt verebilir.

En dikkat çeken seçenek, İran’ın bölgedeki ABD üslerini hedef almasıdır. Irak ve Katar’daki Amerikan havalimanları, İran’ın orta menzilli füzeikleri ile rahatlıkla vurulabilecek durumda. Böyle bir saldırı, yalnızca İran-İsrail çatışmasını değil, aynı zamanda İran-ABD ilişkilerini de etkileyebilir.

GERİLİM ARTIK GÜNÜMÜZDE DAHA DA FAZLA HİSSEDİLİYOR

İran ve İsrail arasındaki çatışmalar, son yıllarda artmış durumda; karşılıklı saldırılar, suikastlar ve siber savaşlar bu durumu daha da etkileyerek hızlandırdı. İşte bu gerilim ve çatışmaların yakın geçmişteki gelişimi…

2019 – İRAN’IN MÜTTEFİKLERİNE YÖNELİK SALDIRILAR

İsrail, İran’ın komşu ülkelerdeki etkisini azaltmak adına Suriye, Lübnan ve Irak’ta birçok hava saldırısı gerçekleştirdi. Özellikle Suriye’deki İran destekli gruplar sürekli hedef alındı. Aynı zamanda İsrail, Kızıldeniz ve Doğu Akdeniz’de İran’a ait petrol ve silah taşıyan gemilere karşı operasyonlar düzenledi.

2020 – FAHRİZADE SUİKASTI

İran’ın önemli nükleer fizikçilerinden Muhsin Fahrizade, Tahran’da gerçekleştirilen bir suikast sonucu hayatını kaybetti. İran, bu saldırının arkasında İsrail’in istihbarat servisi Mossad’ın bulunduğunu iddia etti. Olay, İran için şiddetli bir prestij kaybıydı. Fahrizade, İran Savunma Bakanlığı’nın Ar-Ge biriminin başında bulunuyordu.

İsrail’in yayınladığı gizli belgelere göre, Fahrizade, İran’ın nükleer programının mimarlarından biriydi. 2015 yılında New York Times, onu İkinci Dünya Savaşı sırasında atom bombasını geliştiren J. Robert Oppenheimer’a benzetmişti. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, 2018’de yaptığı sunumda Fahrizade’yi öne çıkararak “Bu ismi aklınızda bulundurun” demişti.

2021 – DENİZLERDEKİ GİZLİ ÇATIŞMALAR

İki ülke arasındaki çatışma artık denizlerde de kendini gösteriyor. Taraflar, birbirlerinin ticari ve askeri gemilerini hedef almaya başladı. İsrail, Umman açıklarındaki bir kargo gemisine yapılan saldırıda İran’ı, İran ise bunun karşılığı olarak kendi ticaret gemilerine mayın saldırıları düzenlendiğini öne sürdü.

2022 – SUİKASTLAR VE ŞÜPHELİ ÖLÜMLER

İranlı Albay Sayad Hüdayi, motosikletli iki saldırgan tarafından öldürüldü. Ardından, iki bilim insanı gizemli bir şekilde ‘gıda zehirlenmesi’ sonucu hayatını kaybetti. İran, bu olayların arkasında İsrail’in olduğunu iddia etti.

2023 – 7 EKİM KIRILMA NOKTASI

Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’e yönelik büyük bir saldırı düzenlemesi, bölgedeki baskıyı artırdı. Hamas’a destek veren Hizbullah ve Husiler de İsrail hedeflerine karşı harekete geçti. Tahran doğrudan bu durumda yer aldığını reddetse de, gelişmeler İran’ın sahadaki etkilerinin açık bir yansıması oldu.

2024 – FÜZE VE DRONE SAVAŞLARI

Nisan ayında, İsrail Şam’daki İran büyükelçiliğine hava saldırısı düzenleyerek, üç üst düzey İranlı komutanı etkisiz hale getirdi. İran, buna karşılık 300’den fazla füze ve insansız hava aracıyla İsrail’e saldırdı.

İsrail’in hava savunma sistemleri, bu tehditlerin büyük bölümünü engelledi; kısa süre sonra ise İran’ın nükleer tesislerini destekleyen hava savunma sistemlerini hedef aldı. İran, saldırının ülkenin merkezi radar ağlarını imha ettiğini duyurdu.

2025 – DİPLOMASİ YERİNE TEHDİTLER

Yılın başında İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD Başkanı Donald Trump’a İran nükleer tesislerine yönelik askeri seçenekleri sundu. Ancak Trump, diplomasiye odaklanma çağrısında bulunarak bu öneriyi geri çevirdi.

Kısa bir süre önce Beyaz Saray’da gazetecilere açıklamalarda bulunan Trump, İran’a yönelik potansiyel bir saldırının “yakın bir olasılık” olduğunu belirtse de, bu durumun “kaçınılmaz” olmadığını vurgulayarak diplomatik bir çözüm için hâlâ umutlu olduğunu ifade etti.

Trump, “Orada birçok Amerikalı var. Füzeler binalarına düşerse ve ben onları uyarmazsam, bu benim sorumluluğum olur” şeklinde sözlerini sürdürdü. Ancak Trump’ın diplomatik çabaları sonuç vermedi ve İsrail, gece saatlerinde saldırıya geçti.

BÖLGESEL SAVAŞ TEHLİKESİ YÜKSEK Mİ?

Tüm bu gelişmeler, İran-İsrail çatışmasının bir bölgesel savaş riski taşıdığı endişelerini artırıyor. İsrail, İran’ı caydırmak için askeri müdahalelerini artırırken, İran da hem doğrudan hem de dolaylı yollarla cevaplarını devam ettiriyor.

Uzmanlara göre, bu iki ülke arasındaki sürtüşmeler artık yalnızca perde arkasında değil; bombardıman sistemleri, insansız hava araçları ve doğrudan savaş tehdidi ile gün yüzünde yaşanmaktadır. Diplomatik girişimlerin başarısız olması halinde, Orta Doğu ve hatta dünyanın siyasi arenası üzerinde geniş çaplı bir savaşın eşiğine ulaşabiliriz.

New York Times’ın ‘Timeline: A Recent History of the Israel-Iran Conflict’ başlıklı makalesinden derlenmiştir.
“`